Merhaba, sevgili okuyucu. Bu yazı benim Mobilhanem platformu üzerinde ki ilk yazım olacak. Bildiklerimi dilim döndüğünce, tabi bu durumda parmaklarım dayandıkça paylaşmaya çalışacağım. Bu yazı serisi; “Oyun Geliştirme” üzerine olacak olsa da zamanla aşağıdaki konulara da değineceğim.

• Türk Oyun Sektörü
• Oyun Kavramı ve Türleri
• Oyun Motorları
• Sanal ve Artırılmış Gerçeklik

Ayrıca seri boyunca Unity oyun motoru üzerinden ilerleyecek, yazılım geliştirme prensiplerinden oyun tasarımına kadar her alanda kapsamlı bir yazı serisi sunacağım.
Lafı çok uzatmadan başlayalım 🙂

Oyun Nedir?

Teorik şekilde açıklayacak olursak oyun, başarılı oyun tasarımcıları Eric Zimmerman ve Katie Salen’in tanımlamasına göre oyuncuların sanal bir çatışma ile bağlandığı, ölçülebilir bir sonucu olan, kuralları belirlenmiş bir sistemdir. Oyun, bir ya da daha fazla oyuncu içerir, bir çatışmayı modeller ve kazanmak-kaybetmek gibi ölçümlenebilir sonuçlar verir. Jane McGonial’ın, “The Reality is Broken” isimli kitabında, oyunlarda sergilenmesi gereken dört temel kategoriden bahseder;

• Amaç : Oyunlar içerisinde belli amaçlar barındırır. Bazı oyunlar için “amaçsızlık” bile aslında bir amaç olabilir.
• Kural : Kurallar oyuncuların amaca ulaşmak için uyması gereken sınırlamalardır. Her sistem kurallar barındırır. Kurallar mekanikleri belirlediğinden oyunlar sınırsız olamaz oyuncuların tabii olduğu kurallar bulunmak zorundadır.
• Geri Bildirim : Oyuncuların oyun içerisinde yaşadığı zorluklar, beğendiği veya beğenmediği şeyler, istediği ek özellikler gibi bilgileri geliştiricilere bildirmesi geri bildirimdir. Burada oyuncu bildirmese bile bu bilgileri toplayacak, işleyecek çeşitli hizmetler bulunmaktadır. Günümüz oyun firmalarının bir çoğu oyuncu odaklı destek ekipleri kurmaktadır. Bu ekipler oyuncular ile iletişime geçip oyuncuların yaşadığı sorunları veya iyileştirme önerilerini toplar.
• Gönüllü Katılım : Oyunlar ile standart yazılımların en buyuk farkı; oyunlar kullanıcıyı elinde tutmaya, standart yazılım ise işlerini bir an önce halledip kullanıcıyı sistemden çıkarmaya odaklanır. Oyunların oyuncuyu elinde tutması için çeşitli yollar kullanarak oyunu sevdirmesi gerekir. Bunun en iyi yollarından biri gözle görünür sınırlar koymak yerine oyuncuyu daha özgür bırakarak yapılması istenilen şeyi kendi yapmak istiyormuş gibi bir psikoloji yaratılması durumudur.

Oyun denince günümüzde ilk olarak video oyunları akla gelse de oyun kavramı çok daha geniş bir alanı kapsamaktadır. Bu yazı serisi, video oyunu geliştirmeye yönelik bir seri olduğundan oyun kavramını video oyunları ile kısıtlı şekilde aktaracağım.

Oynanış Temelli Oyun Türleri

Oyunlar oynanış açısından farklılık gösterir. Bu farklılıkları sınıflandırmak için türler tanımlanmış ve hala yeni çıkan oynanış tarzları için yeni türler tanımlanmaktadır. Birkaç örnek ile bu türleri ele alalım.

FPS

FPS açılımı First Person Shooter şeklinde olup Türkçesi fazla anlamlı olmasa da oyuncu gözünden oynanış gibi bir tanım yanlış olmaz. Örnek olarak en beğendiğim dört FPS oyununu aşağıda sıralamaktayım.

• Half Life
• Dying Light
• Dishonored
• Metro Serisi

TPS

TPS açılımı Third Person Shooter şeklinde olup tıpkı FPS türünde olduğu gibi Türkçe açılımı fazla bir şey ifade etmese de oyun kamerası karakterin tamamını görecek şekilde konumlandırılmıştır denilebilir.
Bazı oyunlar hep FPS hem TPS şeklinde oynamaya izin vermektedir. Örnek olarak hep TPS hem de FPS olarak oynanabilen dört oyunu aşağıda sıralamaktayım.

• PUBG
• Saints Row
• GTA Serisi
• Mount and Blade Warband

RPG

Türkçesi “rol yapma oyunları” şeklinde olan bu tür içinde belli bir karaktere bürünüp rol yapıyor olduğunuzu söylemek yanlış olmaz. Bu türde bir çok oyun hayatımıza girmiş ve efsaneye dönüşmüştür. Aşağıdaki oyunlar örnek olarak sıralanabilir.

• The Elder Scroll Skyrim
• Town of Salem
• Project Zomboid
• Foxhole

Ayrıca Skyrim içinde bir öyküyü seslendirdiğim basit bir çalışmam da aşağıda yer almaktadır.

MMO

MMO isminin açılımı Massively Multiplayer Online şeklinde olup “Devasa çok oyunculu”, “online oynanabilir” anlamındadır. MMO tek başına bir oyun türü değildir, başka bir oyun türü ile birlikte kullanılmalıdır. Örneğin MMOFPS, MMORPG gibi.
MMO oyunlarla birlikte hayatımıza giren e-spor‘da geleceği oldukça parlak gördüğüm konular arasında yer almaktadır.
MMO oyunları ile ilgili birkaç örnek vermek gerekirse;

• MMORPG: Gençliğimin en renkli ve heyecan verici oyunlarından Knight Online ve Metin 2 oyunları bu kategoriye örnek gösterilebilir.
• MMOFPS: Geliştirici ekibi içinde yer aldığım Türkiye’nin ilk MMOFPS oyunu ZULA ve gençliğimde yine çok oynadığım Wolfteam bu tür için örnek gösterilebilir.
• MMOTPS: Yine eskilerin fazla bilinmeyenleri arasında kalmış ve hak ettiği yeri bulamamış M.A.R.S isimli oyunu bu kategoriye örnek gösterilebilir.

MOBA

Açılımı “Multiplayer Online Battle Arena” şeklindedir.
Takım savaşlarına girdiğimiz ve maçlar halinde ilerlediğimiz oyun türü olarak özetlenebilir. 2010 yılı sonrası ciddi popülerite kazanan bu tür, günümüzde E-spor alanında da en çok ilgi gören tür olarak yerini korumaktadır.
Hatta e-spor’un bütün dünyaya yayılmasını sağlayan tür MOBA türüdür desek yanlış olmaz. Çünkü oyunlar genel olarak rekabete bağlı takım oyunları olduğu için, e-spora çok uyum göstermektedir.
Bu türe en bilindik ve benimde keyifle oynadığım League of Legends oyunu örnek gösterilebilir.
Ayrıca MOBA’nın FPS-TPS MOBA gibi alt türleri de vardır.
Bunlara örnek olarak Overwatch, Smite gösterilebilir.

RTS

Açılımı Real Time Strategy şeklinde Türkçe açılımı ise gerçek zamanlı strateji şeklinde olan bu oyun türünde, oyunda belli bir süre akarken oyuncuların gelişimlerini buna göre tamamlayarak oyun kazanmaya çalışmaları gerekmektedir. Geliştiriciler için dengeli taraflar yaratmanın güç olduğu bir oyun türüdür. Oyuncular için fazla popüler bir tür değildir ama içinde efsane denilebilecek çok oyun bulundurmaktadır.

Örnek olarak eskilerin efsanesi ve şimdilerde yenilenen Age of Empires serisi ve yine eskilerde turnuvalarına katıldığım benim için ayrı bir yere sahip The Battle for MiddleEarth, Generals oyunlarını da bu türe örnek gösterebilirim.

TBS

Açılımı Turn Based Strategy yani sıra tabanlı strateji şeklindedir. Bu türde oyuncular hamle yapar ve sıra diğerlerine geçerek ilerler. Bu türe en büyük örnek yüz yıllardır oynanan Satranç oyunudur. Satranç haricinde TBS oyunları genelde multiplayer olarak oynanması tercih edilmemektedir. Çünkü oyunlar bazen çok uzun süre beklemeyi gerektirebilmektedir.
Bu tür ile ilgili diğer örnekler aşağıdaki gibidir.

• Rome Total War
• Stellaris
• Civilization
• Endless Space

Platform

Tam bir tanım yapmak güç olsa da belli bir platform üzerinde engelleri aştığımız, bunu yaparken ciddi el becerisi kullandığımız bir oyun türüdür. Atari oyunlarından beri oldukça popüler olan bu oyun türü günümüzde en çok mobil oyun pazarında kendisine yer bulmaktadır.
Bu türe örnek olarak Dead Cells, Terraria verilebilir.

H&S

Açılımı Hack and Slash olan bu oyun türünde oyuncular sürekli karşısına çıkan şeyleri kesip biçerek ilerler. RPG’den evrimleşen bir oyun türüdür ve hikayeden ziyade aksiyon ve mekanikler ön plana çıkar. Çok beğenerek oynadığım Devil May Cry serisi bu türe örnek verilebilir.

Open World

Türkçe karşılığı açık dünya olan bu oyun türünde oyuncular kendilerini dünya içinde belli görevlerin yanı sıra herhangi bir yerde herhangi bir maceraya atılmış halde bulabilir. Bu oyun türünde genellikle haritayı doldurmak ve oyuncunun sıkılmasına engel olmak için yan görevler dağıtılır, yapılabilecek eğlenceli aktiviteler yerleştirilir ve ana karakterden bağımsız bir doğal ortam yaratılır.
Örnek olarak filmi yapılan Assasin Creed Origins ve dizisi yapılan The Witcher gibi oyunlar gösterilebilir. RPG içinde bahsettiğimiz The Elder Scroll Skyrim oyunu da açık dünya konusunda büyük bir fenomendir.

Puzzle

Puzzle türü isminden anlaşılacağı gibi bulmaca barındıran bir türdür. Bu türün içerisinde görevleri tamamlamak ve ilerlemek için çözmemiz gereken sorunlar genellikle yetenekten ziyade düşünme gerektiren bulmacalardan oluşmaktadır. Bulmaca öğeleri tek başına bir tür olarak video oyun türleri arasında yer alsa da, birçok farklı türdeki oyun da bu türün özelliklerinden barındırdığını görebilirsiniz.
Bana göre puzzle türü olmayan ama bu türden yararlanan oyunlarda bulmacalar oyunun akıcılığına, hikaye anlatımına ve ambiyans’a gereksiz yere zarar vermektedir. (Bunu yazdığım için taşlanabilirim 🙂 )
Bu türe örnek olarak Portal 2 oyunu verilebilir.

Dövüş Oyunları

Rakibiniz ile karşı karşıya gelip yönettiğiniz karakterin bireysel yeteneklerini kullanarak rakibinizi alt etmeye çalıştığınız bir oyun türüdür. Eskilerin efsane oyun türü olan dövüş oyunları günümüz oyunları ile kıyaslandığında mekaniksel açıdan fazla tatmin etmemekte ve yetersiz kalmaktadır. Örnek olarak Mortal Kombat, Brawlhalla oyunları gösterilebilir.

Simülasyon Oyunları

Gerçekte olan bir şeyin simüle edildiği bir oyun türüdür. Bu oyun türüyle ilgili BitLife, AltLife ve Tycoon oyunlari örnek verilebilir.

Oyun Platformları

Bu alan içinde en çok bilinen ve tercih edilen oyun platformlarından bahsedelim.

• PC
• Playstation
• XBOX
• Mobil
• VR
• Nitendo

Oyun Bileşenleri

• Kullanıcı Arayüzü: Oyuncunun oyun ile etkileşime geçtiği menüler, belirteçler, diyalog altyazıları gibi arayüz bileşenleridir.
• Grafik: Oyunun görsel gücüne takılan genel bir isimdir. Oyun içinde ışıklandırma, modelleme, arazi, ambiyans gibi görsel bileşenleri içeren bir kavramdır.
• Hikaye: Oyun içinde anlatılan ve kullanıcıya verilmek istenen mesajları içeren bir bileşendir. Hikayeler ne kadar güçlü ise oyunun, oyuncuyu etkileme şansı da o kadar yükselir.
  Hikaye Anlatımı ve Atmosferi: Hikaye ne kadar iyi olursa olsun iyi anlatılamazsa, oyuncunun kalbine işleyemezse fazla anlam ifade etmez. Hikaye anlatımını güçlendirmek için ses, model, arazi, animasyonlar, ambiyans ve hatta kullanıcı arayüzünün bile etkisi çok büyüktür.
• Senaryo: Senaryo hikayenin daha ayrıntılı, her bir detayı kurgulanmış, diyalogları hazırlanmış bir halidir.
• Müzik: Müzik, hikaye anlatımı ve oyuncu ile duygusal bağ kurma konusunda en etkili araçlardan biridir. Sadece iyi müzikler ile ortalama bir hikayeyi oyuncuya göz yaşları içinde oynatabilen oyunlar vardır. (İsim vermeyeceğim 🙂 )
• Sahneler: Sahne kavramı senaryonun ambiyans ile buluştuğu ve oyuncunun oynadığı bölüm olarak değerlendirilebilir.
• Menü: Menü, bir kullanıcı arayüzü konusu olsa da yeni bir başlık altında değerlendirilmeyi hak ediyor. Menü konusu sadece kullanıcı arayüzünün (UI) değil aynı zamanda kullanıcı deneyiminin de (UX) iyi kurgulanmasını gerektiren bir alandır.  Kullanıcı oyunu ilk açtığında onu karşılayan ekran, menü ekranı olduğu için oyunun güzel görünmesi ve oyuncuda saygı oluşturması yine menünün bir görevidir. Örneğin Detroit Become Human oyununda menü sizinle sohbet ediyor ve zamanı geldiğinde sizden gitmek için izin istiyor. Hikaye anlatımı konusunda ders alınacak bir oyunun menüsüne de bu yakışır.
• Mekanik: Mekanikler oyunun oynanışı ile ilgili kuralları ve sınırları belirleyen bir kavramdır. Yapılan oyunların oynanma süresini yükseltmek için birbirine benzer hikayeler ve hep aynı mekanikler yapmaya giden bazı oyun şirketleri güzel oyunlarının kalitesine gölge düşürmektedir. Oyun eleştirmenlerinin bu konuda çok acımasız olduklarını ilk yazımdan belirtmek isterim 🙂
• Oynanış: Oynanış içerisinde mekanikleri de bulunduran devasa bir konudur. Oyuncunun oyunu oynama kurallarını, oynanış belirler.
• SFX: SFX oyunda kullanılan küçük seslere verilen isimdir. Efekt sesleri, ambiyans sesleri, arka plan sesleri gibi.

Oyun Sağlayıcıları

Oyunlara erişmek veya onları satmak için kullanabileceğiniz bazı sağlayıcılardan bahsedelim. Bu sağlayıcılardan ücretli ve ücretsiz bir çok oyuna erişebilirsiniz. Eğer oyun yayınlamak isterseniz, sizden komisyon bedeli talep edilir.

Steam – Tek uygulama için 100$ yayınlama ücreti ve her satıştan % 30 komisyon alır. Eğer oyun 10 milyon $ barajını geçerse bu değer % 25’e, 50 milyon $ barajını geçerse %20’ye kadar düşmektedir.

Google Play Store – Alacağınız geliştirici lisansı ile (25$) bir yıl için istediğiniz kadar uygulama yayınlayabilirsiniz. Uygulama içi satın alma ve ya uygulama satım işlemlerinde %30 komisyon bedeli alır. Eğer ortaklığınız bir yılı geçerse %15 değerine düşürülür.

AppStore – Alacağınız geliştirici lisansı ile (100$) bir yıl için istediğiniz kadar uygulama yayınlayabilirsiniz. Aynı şekilde Google Play Store gibi uygulama içi satın alma veya uygulama satım işlemlerinde %30 komisyon bedeli alır. Eğer ortaklığınız bir yılı geçerse %15 değerine düşürülür.

Epic Store – Epic Games Steam’in en büyük rakibi olarak görülmekte. Bunun en büyük sebebi aldığı komisyon oranı %12 seviyesinde tutması.

Ekstra

Örneklere ekleyemediğim ama bahsetmek istediğim birkaç oyunu sizlerle paylaşmak isterim. Bunlardan ilki tetristen sonra dünya da en çok satışı yapmış Minecraft oyunudur. Minecraft yukarıdaki oyun türlerinin çoğunu içermektedir. Ayrıca yukarıda bahsetmediğim “Survival” oyun türünü hayatımıza kazandırmış muazzam bir eserdir.

Yine minecraft ile ilgili benimde geçmişte birkaç çalışmam olmuştu. Aşağıda video linkini sizlerle paylaşmaktan şeref duyuyorum 🙂

Menü kısmında bahsettiğim Detroid Become Human oyunu bana göre günümüz oyunlarının bir çizme üzerinde bir yapım. Barış Özcan’ın da bahsettiği bir videosuna buradan ulaşabilirsiniz.

Yazıyı yazmamda bana destek olan Kardelen Şenci ve oyun önerileri ile yazıma ışık tutan Arda Şenci’ye de buradan teşekkürü bir borç bilirim.
Bir sonraki yazı “Oyun Geliştirmeye Başlangıç” başlığı ile gelecek.
Bir sonraki yazıda görüşmek üzere 🙂

Her türlü sorunuzu Soru – Cevap bölümünden sorabilirsiniz.